İran’a yaptırımlar Ocak ayında
kaldırıldı. Ülkenin petrol piyasasına dönüşü merak edilen bir konu.
Yaptırımların kaldırılmasıyla petrol ihracatı hızla artabilecek mi?
2011 yılının son döneminde İran’ın
bildirilmemiş nükleer faaliyetlerinin askeri amaçlı olabileceğini dair
kaygılarla birlikte yaptırım kararı alınmıştı. İran ve BM Güvenlik Konseyi’nin
daimi 5 üyesi ve Almanya arasında, İran’ın nükleer programına ilişkin
müzakerelerde 14 Temmuz 2015 tarihinde anlaşma sağlandı. 16 Ocak 2016 tarihinde
BM yetkilileri İran’a karşı uygulanan yaptırımların kaldırıldığını açıkladı.
İran yönetimi, yaptırımların
kaldırılmasıyla birlikte petrol üretimini mevcut seviyeye göre 1 milyon
varil/gün daha artırarak 3.8 milyon varil/gün seviyesine çıkarmayı hedefliyor.
Aşağıdaki grafikte, İran’ın petrol üretimi ve yaptırım dönemi gösteriliyor.
Yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte petrol üretiminin de arttığı görülüyor.
Petrol Sevkiyatı ve Kısıtlamalar
İran petrol üretimini artırmasına rağmen,
petrol sevkiyatında bazı kısıtlamalar söz konusu. Bu kısıtlamalardan biri,
yaptırımlar kaldırılmasına rağmen uluslararası finansal sisteme erişimde
yaşanan zorluklar. İran Ulusal Tanker Şirketi’ne (NITC) ait gemilere hala
uluslararası standartlarda sigorta yaptırılamadı. Bu nedenle bazı alıcılar İran
petrolünü satın almak konusunda isteksiz davranıyor. Bir diğer kısıtlama ise,
Mısır yönetiminin İran petrolünün SUMED petrol boru hattı üzerinden sevkiyatına
izin vermemesi. Yönetim, yaptırımların kaldırılmasına ilişkin koşulları yeniden
değerlendirmeyi düşünüyor. Görselde gösterilen petrol boru hattı, Suveyş
Kanalı’ndan geçmeden petrolün Akdeniz’e sevkiyatını mümkün kılıyor.
Sonuç ve Değerlendirme
İran’da yaptırım döneminde uluslararası
finansal sisteme erişim kısıtlanmıştı. Ülkede bankacılık sistemi üzerinden para
transferi neredeyse imkansız hale gelmişti. Petrol ticaretinin sağlıklı olarak
yapılabilmesi için bankacılık sisteminde sorunların çözülmesi gerekiyor.
Sisteme ilişkin sorunların çözülmesiyle, petrol tankerlerinin uluslararası
standartlarda sigortalanması mümkün olabilir.
İran petrol piyasasına hızla
dönemeyebilir. İran’ın piyasaya dönüşünü uzun ve engebeli bir yol olarak
tanımlamak yanlış olmayacaktır.
Deniz KAHRAMAN
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder