Deniz Kahraman: Petrolün Hikayesi

19 Şubat 2016 Cuma

Petrolün Hikayesi

Petrol arzında rekor artış ve beraberinde petrol fiyatlarının düşüşü yakın dönemin önemli bir tartışma konusu. Bu çalışmada petrol fiyatlarının düşüşünde etkili olan gelişmeler özetlenecektir.

ABD’de kaya gazı tekniğinin petrol üretiminde kullanılmasıyla birlikte petrol arzı Kasım 1970’ten bu yana en yüksek seviyeye yükseldi. ABD Suudi Arabistan’dan petrol ithalatını azalttı. ABD’de petrol tüketiminde ithalatın payı 2015 yılı ortalarında %27’ye geriledi. Suudi Arabistan ABD’de kaybettiği pazar payını farklı bölgelerden karşılamak için fiyat rekabetine gitti. Suudi Arabistan özellikle Asya Pasifik Bölgesi’nde resmi satış fiyatında indirime gitmeyi tercih etti. Bütün bu gelişmelerle birlikte WTI petrol fiyatı yaklaşık olarak 12 yılın en düşük seviyesi 26 dolara geriledi.

Petrol Fiyatlarını Etkileyen Önemli Gelişmeler
1)  ABD Petrol İhracat Yasağının Kaldırılması

1973 tarihinde Yom Kippur Savaşı’nda ABD’nin İsrail Ordusu’na destek vermesi nedeniyle Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği (OPEC) ABD’ye petrol ihracatını 15 Ekim 1973 tarihinde yasakladı. ABD petrol ambargosuyla ciddi şekilde petrol sıkıntısıyla karşı karşıya kaldı. 1975 yılında ABD yönetimi petrol ihracatını yasaklayan EPCA anlaşmasını imzaladı. Petrol ihracatının yasaklandığı 40 yıllık dönem 16 Aralık 2015 tarihinde son buldu. Böylelikle ABD petrol ihracatı gerçekleştirebilir konuma geldi. Grafikte 2010 yılı endeks baz yılı olmak üzere Suudi Arabistan, Rusya ve ABD’nin petrol üretimi gösteriliyor. ABD petrol arzını 2010 yılına göre yaklaşık %70 artırmıştır.

Grafik; Petrol Arzı

Kaynak: Bloomberg

2) İran’a Yaptırımların Kaldırılması
2011 yılının son döneminde İran’ın bildirilmemiş nükleer faaliyetlerinin askeri amaçlı olabileceğini dair kaygılarla birlikte yaptırım kararı alındı. İran ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında, İran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde 14 Temmuz 2015 tarihinde anlaşma sağlandı. 16 Ocak 2016 tarihinde Birleşmiş Milletler Yetkilileri İran’a karşı uygulanan yaptırımların kaldırıldığını açıkladı. İran’a yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte İran petrol üretimini yaptırımlar öncesi seviyeye yükseltebilir. İran’a yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte petrol arzının yaklaşık 3.8 milyon varil/gün seviyesine çıkarılması hedefleniyor. Mevcut seviyeye göre yaklaşık olarak arzın 1 milyon varil/gün daha artırılması beklenebilir.

Grafik; İran Petrol Arzı

Kaynak: Bloomberg

İran’da yaptırım döneminde kullanılmayan petrol sahalarının yeniden işler hale getirilmesi altyapı yatırımı gerektirebilir. Böylelikle İran petrol piyasasına hızla dönemeyebilir. İran’ın piyasaya dönüşünü uzun ve engebeli bir yol olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır.

Sonuç ve Değerlendirme
Çin ekonomisinin öngörülenden daha hızlı yavaşlaması petrol talebini olumsuz etkileyebilir. Ülke ekonomisi 2015 yılı son çeyreğinde yıllık bazda %6,8 büyüdü. OECD Çin’de 2016 yılı büyümesini %6,5 olarak öngörüyor. Suudi Arabistan ve Rusya petrol arzını Ocak 2016 seviyesinde tutma kararı aldı. İran’ın petrol arzını artırmasıyla birlikte rekabet ortamı şiddetlenebilir. Böylelikle petrol fiyatları rekabete bağlı olarak bir süre daha mevcut seviyelere yakın kalabilir.

Deniz Kahraman

Hiç yorum yok :

Yorum Gönder