Petrol ve Felaket Senaryosu

Brent petrol fiyatı küresel finans krizinden bu yana ilk defa 40 dolar/varil seviyesi altına geriledi. Yaklaşık 20 yıllık dönemde, Venezuela 1992 yılında 2.2 milyon varil/gün seviyesinde petrol arzını altı yıl sonra 3.5 milyon varil/gün seviyesine artırmıştı. Suudi Arabistan ise ilgili dönemde Venezuela'nın aksiyonuna cevaben pazar payı rekabetiyle artırmıştı. İlgili dönem içinde bulunduğumuz dönemle bazı benzerlikler taşıyor.

Küresel ekonominin daha düşük hızda büyüyeceği "senaryosu" altında, emtia fiyatları geri çekilmeye devam etmekte ve beraberinde "küresel dezenflasyon süreci" yaşatmaktadır. Küresel dezenflasyon süreciyle birlikte Merkez Bankaları "daha uzun süre genişlemeci kalmak" durumunda veya "daha temkinli sıkılaşma" yönünde tasarrufta bulunmaktadır.

2014 yılının ikinci yarısında başlayan ve devam etmekte olan "petrol hareketi" bazı temel nedenlere dayandırılabilir.

1) ABD'de kaya gazı girişimiyle birlikte petrol arzında artış.

2) ABD'nin Suudi Arabistan'dan ithal ettiği petrolü azaltması

3) Suudi Arabistan'ın daha fazla pazar payı elde etmek maksadıyla fiyat indirimlerine (OSP) gitmesi

4) Küresel ekonominin daha düşük hızda büyüyeceği yönünde beklentiler

5) İran'ın petrol piyasasına dönüşüyle birlikte "rekabetin şiddetleneceği" beklentisi

2015 yılının ilk aylarında Suudi Arabistan 10.6 milyon varil/gün petrol üretimi gerçekleştirirken, İran gelecek yılda yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte 1 milyon varil/gün daha petrol arzını artırabilir. 4 Aralık 2015'te Viyana'da gerçekleştirilen 168. OPEC toplantısında 2007 yılında örgüt üyeliğinden ayrılan Endonezya yeniden dahil oldu. Endonezya'nın petrol piyasasına "daha aktif" döneceği üzerine beklentiler petrol fiyatları üzerinde baskı yaratan bir unsur olarak değerlendirilebilir. OPEC mevcut üretim seviyesini koruyarak 30 milyon varil/gün seviyesinde olmak üzere sabit tuttu. Organizasyon 2011'den bu yana arzı ilgili seviyede tutmaya devam ediyor.

El Nino Durumu

Görselde görüldüğü üzere, 2015 yılı itibari ile okyanus yüzeyinin 2010 yılından bu yana tarihsel ortalamadan saptığı görülüyor. El-Nino olayının 2015 yılının son çeyreğinde etkisini artırması petrol tüketimi üzerinde de "ek aşağı yönlü baskı" yaratabilir. El-Nino hakkında son durumu Avustralya Meteoroloji Otoritesi (BOM) göstergeleri üzerinden "yakın olarak" izlemek gerekiyor.

Brent Petrol ve Fiyat

Brent petrolde basit bir resim açıklayıcı olabilir. Fiyatın yaklaşmakta olduğu nokta Mayıs 2015 tarihinden bu yana devam eden trend ile benzerlik gösteriyor. 38 dolar/varil seviyesi geçerli trend itibari ile geri çekilmenin hız kesebileceği bir seviye olarak değerlendirilebilir. Küresel petrol talebi üzerinde aşağı yönlü baskı yaratan unsurlar ve beraberinde Endonezya ve İran'ın petrol piyasasında "daha aktif" olacağı yönünde düşünceler petrolün geri çekilmeye devam etmesine sebep olabilir.

Deniz KAHRAMAN