Fed ve Gözden Kaçan Hamle

Fed 16 Aralık Çarşamba günü itibari ile faizleri 0-0,25% aralığından 0,25-0,50% aralığına yükseltti. Kararın akabinde ise Gecelik Ters Repo Operasyonu'nda (O/N RRP) günlük 300 milyar dolar tutarındaki limit kaldırıldı. Fed gecelik ters repo operasyonlarında ödenen faiz oranını 0,05% seviyesinden 0,25% seviyesine artırdı. Bankaların Fed nezdinde tuttuğu rezerve (excess reserve) ödenen faiz oranı ise 0,25% seviyesinden 0,50% seviyesine artırıldı. Fed gecelik ters repo operasyonu yoluyla para piyasasındaki fazla likiditeyi çekebiliyor. 

Grafikte Swap farkı gösteriliyor. FOMC açıklaması sonrasında 2 trilyon dolar büyüklüğünde hazine tahvilinin O/N RRP operasyonuna dahil olabileceği düşüncesiyle swap spreadleri yükseliyor.

Özetle, gecelik ters repo operasyonuna katılımda 300 milyar dolar tutarındaki limitin kaldırılmasıyla birlikte 2 trilyon dolar büyüklüğünde hazine kağıdı operasyona dahil olabilir. Böylelikle günlük bazda daha fazla likiditenin çekilmesi mümkün olabilir.

 Yararlanılan Kaynak: Bloomberg

Deniz KAHRAMAN

TCMB Faiz Kararı Bilgi Notu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tüm faiz oranlarını sabit tuttu.

1) Politika Faizi: 7,50% (Önceki: 7,50%)

2) Borçlanma Faizi: 7,25% (Önceki: 7,25%)

3) Marjinal Fonlama Faizi: 10,75% (Önceki: 10,75%)

Özet;

1) Sıkı para politikası duruşu ve makroihtiyati tedbirler neticesinde kredi büyüme hızları makul düzeyde seyretmektedir.

2) Avrupa Birliği ülkelerinin talebindeki artışın da katkısıyla büyüme kompozisyonunun kademeli olarak net ihracat lehine değişmesi beklenmektedir.

3) Döviz kuru hareketleri çekirdek enflasyon eğilimindeki iyileşmeyi geciktirmektedir.

4) Bu çerçevede Kurul, piyasalardaki belirsizliklerin enflasyon beklentileri üzerindeki etkileriyle enerji ve gıda fiyatlarındaki oynaklıkları dikkate alarak, gerekli görülen süre boyunca likidite politikasındaki sıkı duruşun korunmasına karar vermiştir.

5) Para politikası kararları enflasyon görünümüne bağlı olacaktır.

6) Enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlar yakından izlenecektir.

7) Kurul küresel para politikalarındaki normalleşmenin başlaması ile birlikte oynaklıklarda gözlenen düşüşün kalıcı olması halinde önümüzdeki toplantıdan itibaren para politikasındaki sadeleşme adımını başlanabileceğini değerlendirmiştir.

Deniz KAHRAMAN

Fed/FOMC Bilgi Notu (16.12.2015)

Özet;

1) Fed faizleri 25 baz puan artırarak 0,25-0,50% seviyesine yükseltti.

2) Fed enflasyonun %2 hedefine doğru ilerlediğinden "oldukça emin" (reasonably confident) konumdadır.

3) İlk faiz artışından sonra da enflasyonda %2 hedefine doğru hareketten "oldukça emin" ve istihdam piyasasında "daha fazla gelişme" görmek maksadıyla para politikası destekleyici olmaya devam edecek.

Değerlendirme

1) Komite ekonomik koşulların "sadece kademeli" (only gradual) faiz artışlarını desteklediğini gösteriyor.

2) Faizler "bir süre daha" (for some time) uzun dönemli faizlerin altında kalmaya devam edecek.

3) İstihdam piyasasında zayıflık yılın ilk aylarına göre "kayda değer" (appreciably) şekilde zayıfladı.

4) Faizlerin artırılması hususunda izlenecek yol ekonomik görünüme ve gelecek verilere bağlı olacak.

5) Normalleşme adımları "kademeli" (gradual) bir şekilde olacak. Diğer yandan ise, para politikası uzunca bir süre destekleyici olmaya devam edecek.

6) Ekonomik aktivite "ılımlı" (moderate) olarak tanımlanıyor.

Temel Göstergeler

Ekonomik Aktivite: "ılımlı büyüme" (expanding moderate pace) (Ekim: Aynı)

İstihdam Piyasasında Zayıflık: "yılın ilk dönemlerine kayda değer şekilde zayıfladı" (diminished appreciably since early this year) (Ekim: yılın ilk dönemlerine göre zayıfladı) (diminished since early this year)

Enflasyon: anket bazlı olarak geriledi, piyasa bazlı olarak düşük kalmaya devam ediyor. (Ekim: Hafifçe Geriledi)

Özetle, 2015 yılında ilk faiz artışına başlanması belirsizliği azaltabilir. Sonrasında ise Fed'in çıkış programını hangi hızla uygulayacağı konusu önem kazanıyor.

Deniz KAHRAMAN

Fed FOMC Toplantısına Doğru

ABD Merkez Bankası 2015 yılının son Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısını 15-16 Aralık 2015 tarihinde gerçekleştirecek. 16 Aralık Çarşamba günü 21:00 itibariyle faiz kararı sonrasında ise 21:30'da Fed Başkanı Janet Yellen'ın basın toplantısı gerçekleştirilecek. Fed üyeleri istihdam piyasasında "daha fazla gelişme" görmesi ve enflasyonda %2 hedefine doğru hareketten "oldukça emin" olması durumunda faizleri "her toplantıda" artırabilir. Mevcut sözlü yönlendirme "her toplantıda" faiz artışına kapı aralıyor.

Piyasa katılımcılarının anket bazlı beklentilerine WSJ anketinden ulaşmak mümkün olabilir. WSJ tarafından 4 - 9 Aralık tarihleri arasında 65 ekonomistin katılımıyla bir anket düzenlendi. Söz konusu ankete göre ekonomistlerin yaklaşık %97'si faizlerin 16 Aralık'ta artırılacağını düşünüyor. Kasım ayına ilişkin ankette ise 2015 yılı içinde faizlerin artırılma ihtimali %92 olarak gösterilmekteydi. Faiz vadeli kontratları ise (FFR Futures) Aralık'ta faizlerin artırılmasına %85 ihtimal veriyor.

Bir diğer yandan Fed'in gelecek hafta faizleri artırmaması durumunda kredibilitesinin zarar göreceğini düşünenlerin oranı %82'dir. (Önceki Ay: %65)

Ekim ayına ilişkin toplantı metninde hatırlandığı üzere Aralık'ta faizlerin artırılabileceği yönünde "güçlü işaretler" sunulmuştu. Küresel gelişmelerin ekonomik büyümeyi sınırladığı ifadesi toplantı metninden çıkarılmıştı. Faizlerin artırılmasının "gelecek toplantıda" değerlendirilebileceği ifadesi kullanılmıştı. Komite üyelerinin ifadelerine göre normalleşme adımları "kademeli" olacak ve para politikası uzunca bir süre destekleyici olmaya devam edecek. Ekim ve Kasım ayına ait istihdam raporlarının güçlü işaretler sunması Aralık'ta faizlerin artırılması konusunda "güçlü kanıtlar" sunabilir.

Deniz KAHRAMAN

Türkiye Büyüme Bilgi Notu

Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmininde, 2015 yılının üçüncü çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla %4’lük artışla 34 milyar 934 milyon TL oldu. Beklentiler ekonominin 2015 yılı üçüncü çeyreğinde %2,7 büyümesi yönündeydi. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH ise, bir önceki çeyreğe göre %1,3 arttı.

Özet;

1) Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla %3,4 artış gösterdi.

2) Mal ve hizmet ihracatı, 2015 yılı üçüncü çeyreğinde sabit fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre -0,6% gerçekleşti.

3) Mal ve hizmet ithalatı, 2015 yılı üçüncü çeyreğinde sabit fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre -1,0% gerçekleşti.

4) Hız kesen hanehalkı tüketim harcamalarına, dış talebin katkısı görülmüştür.

5) 3. çeyrekte tarım sektörünün ağırlığının hasat dönemi dolayısıyla yüksek olması, rakamın piyasa beklentisinden sapmasına neden olmuş olabilir.

Deniz KAHRAMAN

TCMB 2016 Para ve Kur Politikası

TCMB Başkanı Erdem Başçı 2016 yılı Para ve Kur Politikası'nı 10:30 itibariyle Ankara'da gerçekleştirdiği sunumda açıkladı.

Özet;

1) Enflasyon birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak bir süre daha mevcut düzeylere yakın seyredebilir. Sonrasında ise azalma eğilimine girmesi tahmin edilmektedir.

2) 2018 yılı enflasyon hedefi %5 seviyesinde belirlenmiştir.

3) 2016 yılı başlarında düşüş sürecine girmesi beklenen enflasyonun yıl sonunda %6,5 seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.

4) Cari işlemler dengesinde iyileşme devam edecektir.

5) Alınmakta olan tedbirler ekonominin dış şoklara karşı dayanıklılığını artırmaktadır.

6) TL likidite yönetimi çerçevesi ve sadeleşme adımları "küresel para politikalarının normalleşme sürecinde" uygulamaya alınacaktır.

Tabloda görüldüğü üzere 2016 yılının önemli bir kısmında enflasyon baz etkisinin de desteğiyle gerileyebilir. Bir diğer yandan kur kaynaklı geçişkenlik de yakın dönemde etkisini yitirebilir.

Teknik Konular

1) Faiz koridoru uygulaması "küresel para politikasının normalleşmeye başlamasıyla" bir hafta vadeli repo ihale faizi etrafında "daha simetrik" olarak daraltılacaktır.

2) Küresel para politikalarına ilişkin belirsizliklerin döviz piyasaları üzerindeki etkilerini hafifletmek maksadıyla 2015 yılında döviz likiditesini düzenleyici tedbirler alınmıştır.

3) 2014 yılı sonundan itibaren YP ZK oranlarında ve TL ZK'ya ödenen faizlere ilişkin bir dizi düzenleme yapılmıştır. Burada ana amaç yabancı para cinsi çekirdek dışı yükümlülüklerin vadelerinin uzamasını teşvik etmek olmuştur.

4) Önümüzdeki dönemde de makrofinansal riskleri sınırlamak ve basiretli borçlanmayı desteklemeye yönelik olarak makroihtiyati politikalara devam edilecektir.

5) Enflasyon beklentilerini kontrol altına almak için likidite politikası aktif olarak kullanılmakta ve ortalama fonlama maliyeti üzerinden piyasa faizleri oluşturulmaktadır.

Önümüzdeki dönemde Merkez Bankası fonlamasının temel yöntemi bir haftalık repo ihaleleri olacaktır.

EK: 2016 Yılı Takvimi

Deniz KAHRAMAN

Petrol ve Felaket Senaryosu

Brent petrol fiyatı küresel finans krizinden bu yana ilk defa 40 dolar/varil seviyesi altına geriledi. Yaklaşık 20 yıllık dönemde, Venezuela 1992 yılında 2.2 milyon varil/gün seviyesinde petrol arzını altı yıl sonra 3.5 milyon varil/gün seviyesine artırmıştı. Suudi Arabistan ise ilgili dönemde Venezuela'nın aksiyonuna cevaben pazar payı rekabetiyle artırmıştı. İlgili dönem içinde bulunduğumuz dönemle bazı benzerlikler taşıyor.

Küresel ekonominin daha düşük hızda büyüyeceği "senaryosu" altında, emtia fiyatları geri çekilmeye devam etmekte ve beraberinde "küresel dezenflasyon süreci" yaşatmaktadır. Küresel dezenflasyon süreciyle birlikte Merkez Bankaları "daha uzun süre genişlemeci kalmak" durumunda veya "daha temkinli sıkılaşma" yönünde tasarrufta bulunmaktadır.

2014 yılının ikinci yarısında başlayan ve devam etmekte olan "petrol hareketi" bazı temel nedenlere dayandırılabilir.

1) ABD'de kaya gazı girişimiyle birlikte petrol arzında artış.

2) ABD'nin Suudi Arabistan'dan ithal ettiği petrolü azaltması

3) Suudi Arabistan'ın daha fazla pazar payı elde etmek maksadıyla fiyat indirimlerine (OSP) gitmesi

4) Küresel ekonominin daha düşük hızda büyüyeceği yönünde beklentiler

5) İran'ın petrol piyasasına dönüşüyle birlikte "rekabetin şiddetleneceği" beklentisi

2015 yılının ilk aylarında Suudi Arabistan 10.6 milyon varil/gün petrol üretimi gerçekleştirirken, İran gelecek yılda yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte 1 milyon varil/gün daha petrol arzını artırabilir. 4 Aralık 2015'te Viyana'da gerçekleştirilen 168. OPEC toplantısında 2007 yılında örgüt üyeliğinden ayrılan Endonezya yeniden dahil oldu. Endonezya'nın petrol piyasasına "daha aktif" döneceği üzerine beklentiler petrol fiyatları üzerinde baskı yaratan bir unsur olarak değerlendirilebilir. OPEC mevcut üretim seviyesini koruyarak 30 milyon varil/gün seviyesinde olmak üzere sabit tuttu. Organizasyon 2011'den bu yana arzı ilgili seviyede tutmaya devam ediyor.

El Nino Durumu

Görselde görüldüğü üzere, 2015 yılı itibari ile okyanus yüzeyinin 2010 yılından bu yana tarihsel ortalamadan saptığı görülüyor. El-Nino olayının 2015 yılının son çeyreğinde etkisini artırması petrol tüketimi üzerinde de "ek aşağı yönlü baskı" yaratabilir. El-Nino hakkında son durumu Avustralya Meteoroloji Otoritesi (BOM) göstergeleri üzerinden "yakın olarak" izlemek gerekiyor.

Brent Petrol ve Fiyat

Brent petrolde basit bir resim açıklayıcı olabilir. Fiyatın yaklaşmakta olduğu nokta Mayıs 2015 tarihinden bu yana devam eden trend ile benzerlik gösteriyor. 38 dolar/varil seviyesi geçerli trend itibari ile geri çekilmenin hız kesebileceği bir seviye olarak değerlendirilebilir. Küresel petrol talebi üzerinde aşağı yönlü baskı yaratan unsurlar ve beraberinde Endonezya ve İran'ın petrol piyasasında "daha aktif" olacağı yönünde düşünceler petrolün geri çekilmeye devam etmesine sebep olabilir.

Deniz KAHRAMAN

ABD'de İstihdamın Kalitesi

ABD'de tartışılan konu istihdam piyasasının rakamsal olarak geldiği nokta, istihdamın kalitesi üzerine fikir edinmek için daha farklı detayları izlemek gerekiyor.

4 Aralık itibari ile açıklanan İstihdam Raporuna ilişkin bazı noktalara dikkat çekmek gerekiyor.

ABD'de Kasım ayında;

1) Tarım Dışı İstihdam alt kaleminde 211 bin yeni iş yaratıldı. (Önceki: 298 bin)

2) İşsizlik Oranı %5.0 gerçekleşti. (Önceki: %5,0)

3) Ortalama Saatlik Kazançlar yıllık %2,30 (Önceki: %2,50)

4) İşgücüne Katılım Oranı %62,5 gerçekleşti. (Önceki: %62,4)

Rakamlar istihdam piyasasının güçlü kalmaya devam ettiğine işaret ediyor. Ancak bazı alt detayları incelemek faydalı olacaktır. Ekim ayı tarım dışı istihdam rakamı ise 298 bin seviyesine revize oldu.

Nitelikler

1) Ekonomik nedenlerle yarı zamanlı çalışan hane halkı

Kasım 2015 itibari ile ekonomik nedenlerle yarı zamanlı çalışan istihdamı 319.000 kişi artarak 6 milyon 86 bin kişi oldu. Ekim'de söz konusu rakam 5 milyon 767 bin kişi seviyesindeydi.

Ekim'de aynı alt kalem 269.000 kişi azalırken, Kasım'da 319.000 kişi arttı !

Bu durumu "olumsuz" bir gelişme olarak değerlendirebiliriz.

2) Ekonomik olmayan nedenlerle yarı zamanlı çalışan hane halkı

Ekonomik olmayan nedenler; çalışanların kendi isteğiyle yarı zamanlı çalışmaktan yana tercihini kullanması olarak ifade edilebilir. Bu durumda Obamacare paketinin etkilerini de dikkate almak gerekebilir.

Özellikle son dönemde yaşanan artış, "sosyo-ekonomik" nedenlerden ileri geliyor.

Kasım 2015 itibari ile, ekonomik olmayan nedenlerle tarım dışı sektörlerde yarı zamanlı çalışanların sayısı 19 milyon 755 bin kişi olarak gerçekleşti.

Ekim'de aynı alt kalem  144.000 kişi artarken, Kasım'da 46.000 kişi azaldı !

Bu durum çalışanlar açısından yarı zamanlı çalışmanın genel trend itibariyle "daha tercih edilir" görüldüğünü ortaya koyuyor.

İstihdam Piyasası Üzerine Çıkarımlar;

1) İşgücüne katılım oranı "sosyo-ekonomik" gelişmeler neticesinde de zayıflıyor.

2) Obamacare paketi daha fazla hane halkını istihdam piyasasının dışında kalmak konusunda cesaretlendirdi.

3) Sosyal değişimi oluşturan bir diğer nokta, 1946-1964 baby boomer neslinin işgücünün dışında kalması.

4) Varlık fiyatlarının yarattığı servet etkisi de işgücünün dışında kalma isteği yaratıyor.

Üzerine düşünülmesi gerekenler..

6 milyon Amerikalı ekonomik nedenlerle yarı zamanlı çalışmak zorunda.

Rakam bir türlü kriz öncesi seviyenin yanından dahi geçemiyor.

2.4 milyon Amerikalı ise sadece yarı zamanlı iş bulabiliyor.

Ekonomik olmayan nedenlerle yarı zamanlı çalışanların sayısı 20 milyon kişi ve bu rakam "tercihler" ve "politikalar" neticesinde artmaya devam ediyor..

İstihdam piyasası üzerine çıkarımları şimdilik burada noktalayabiliriz..

Deniz KAHRAMAN

ECB Toplantı Özeti

Avrupa Merkez Bankası Faiz Kararı TSİ 14:45 itibariyle açıklandı. ECB mevduat faizini 10 baz puan indirdi. ECB Başkanı Mario Draghi'nin basın toplantısı ise TSİ 15:30'da gerçekleştirdi.

Özet;

Politika Faizi: 0,05% (Önceki: 0,05%)

Mevduat Faizi: -0,30% (Önceki:  -0,20%)

Borç Verme Faizi: 0,30% (Önceki: 0,30%)

Özet;

1) ECB varlık alım programına devam etmeyi planladığı süreyi Eylül 2016'dan Mart 2017'ye uzattı.

2) ECB enflasyon hedefine ulaşıncaya kadar varlık alım programına devam edecek.

3) ECB gerekmesi durumunda varlık alım programının miktarını ve vadesini yeniden ayarlayabilir.

4) ECB aylık bazda 60 milyar euro tutarındaki tahvil alım programına Mart 2017'ye kadar devam edecek.

5) ECB yönetim kurulu para politikası açısından "manşet enflasyona" odaklanmış durumda.

6) Tüm politika araçları yeniden gözden geçirilebilir. ECB enflasyon konusunda tetikte, gerekmesi durumunda aksiyon almaya hazır.

Deniz KAHRAMAN